Klasyfikacja jakości wód w rzekach objęta badaniami monitoringowymi w roku 2002
W 2002 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie prowadził badania jakości wód w rzekach województwa podkarpackiego według programu “Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 1998-2002”. Ustalone na rzekach przekroje pomiarowo-kontrolne tworzą sieci pomiarowe monitoringu, funkcjonującego na poziomie krajowym i regionalnym.
Sieć krajowa monitoringu rzek na obszarze województwa podkarpackiego obejmuje ogółem 33 przekroje pomiarowo-kontrolne, wśród których znajduje się 28 przekrojów podstawowych oraz 5 przekrojów granicznych. Przekroje podstawowe sieci krajowej zlokalizowano na rzece Wiśle i na jej głównych podkarpackich dopływach: Wisłoce i Sanie, a także na większych ciekach zasilających Wisłokę i San (Ropa, Wiar, Wisznia, Szkło, Wisłok i Tanew).
W ramach krajowego monitoringu granicznego rzek kontrolowano jakość wód w rzekach dopływających na obszar województwa podkarpackiego z terenu Ukrainy (dopływy Sanu – Wisznia, Szkło), przepływających przez terytorium Polski i Ukrainy (rzeka Wiar – dopływ Sanu) oraz wypływających z terenu Polski (rzeka Strwiąż – dopływ Dniestru). Badania rzek granicznych wykonywano we współpracy z Ukrainą.
W 2002 roku sieć regionalną monitoringu rzek w województwie podkarpackim tworzyło 48 przekrojów pomiarowo-kontrolnych rozmieszczonych na 20 rzekach. Badaniami o charakterze regionalnym objęto przede wszystkim cieki wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia oraz będące odbiornikami ścieków komunalnych i przemysłowych. Część przekrojów stanowiła uzupełnienie sieci pomiarowej na rzekach objętych badaniami w ramach monitoringu krajowego.
Próby wody do badań w przekrojach podstawowych i regionalnych pobierano raz w miesiącu, natomiast w przekrojach granicznych co 2 tygodnie.
Zakres analityczny badań w sieci krajowej monitoringu rzek określony został w “Programie badań rzek objętych siecią monitoringu na lata 1999-2002”, zatwierdzonym przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Zakres badań analitycznych rzek w sieci regionalnej ustalono odrębnie dla każdej rzeki przy uwzględnieniu charakteru zlewni oraz specyfiki źródeł zanieczyszczeń zlokalizowanych na terenie objętym badaniami.
Z uwagi na brak rozporządzeń wykonawczych do przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne dotyczących klasyfikacji wód, sposobu prowadzenia monitoringu wód oraz sposobu interpretacji wyników, do oceny jakości wód w rzekach wykorzystano stosowane dotychczas normatywy zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych, ustalone dla trzech klas, zawarte w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991roku w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi (Dz. U. Nr 116, poz. 503). Wody, których parametry były wyższe od dopuszczalnych dla klasy III, określono jako pozaklasowe, nie odpowiadające normatywom (non).
Do oceny jakości wód w rzekach zastosowano metodę stężeń charakterystycznych. W metodzie tej przyjmuje się, że stężeniem charakterystycznym jest średnia z dwóch najmniej korzystnych wyników, uzyskanych w danym okresie badawczym. O klasyfikacji końcowej decyduje wskaźnik o najwyższym przekroczeniu norm. Dla wskaźników toksycznych i hydrobiologicznych jako stężenie charakterystyczne przyjmuje się wynik najniekorzystniejszy, natomiast dla wskaźników bakteriologicznych drugi z kolei wynik najmniej korzystny.
Końcową ocenę ogólną jakości wód opracowano w odniesieniu do trzech grup wskaźników, charakteryzujących określony rodzaj zanieczyszczeń, tj.:
- wskaźników fizykochemicznych,
- stanu sanitarnego charakteryzowanego wartością miana coli typu kałowego,
- wskaźników hydrobiologicznych.
Ocena ogólna uwzględnia wszystkie oznaczone wskaźniki, przy czym o końcowej klasyfikacji decyduje najniekorzystniejsza grupa wskaźników.
Realizując przepis §8 pkt 2, 3 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 października 2002r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku (Dz. U. Nr 176, poz. 1453) w tabelach przedstawiono wyniki klasyfikacji jakości rzek objętych badaniami monitoringowymi w 2002 roku oraz wartości wskaźników decydujących o ocenie ogólnej jakości wód w poszczególnych przekrojach pomiarowych. Dane zestawiono odrębnie dla czterech podstawowych zlewni cząstkowych i dla rzek granicznych, w następującym układzie:
