Obowiązek badania i oceny jakości wód powierzchniowych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wynika z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. – Prawo wodne. Zgodnie z ust. 3 tego artykułu, do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska należy wykonywanie badań wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych.

W 2007 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie prowadził badania jakości wód powierzchniowych zgodnie z “Programem monitoringu środowiska w województwie podkarpackim na lata 2007-2009”, zatwierdzonym przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Program monitoringu wód powierzchniowych na lata 2007-2009 uwzględnia podstawowe wymagania Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE dotyczące celów, którym ma służyć monitoring oraz zakresu i sposobu realizacji badań wód.

Głównym celem Ramowej Dyrektywy Wodnej jest osiągnięcie dobrego stanu dla wszystkich części wód do 2015 roku, przy czym uwzględnione są również wymagania jakościowe wynikające m.in. z użytkowania tych wód oraz z innych dyrektyw UE.

Badania monitoringowe w 2007 roku prowadzono w wyznaczonych dla potrzeb planowania gospodarowania wodami, jednolitych częściach wód powierzchniowych. Każda jednolita część wód powierzchniowych przypisana jest do jednego z wyznaczonych
26 typów wód, które charakteryzują warunki środowiskowe cieku i wynikają z położenia geograficznego, wysokości bezwzględnej, cech geologicznych i morfologicznych terenu.

Wstępna analiza oddziaływań i wpływów antropogenicznych na wody powierzchniowe, wykonana w okresie poprzedzającym opracowanie programu monitoringu wód powierzchniowych, uwzględniająca różne rodzaje presji, pozwoliła na wskazanie tych części wód powierzchniowych w obszarze dorzecza, dla których osiągnięcie dobrego stanu wód do roku 2015 jest niemożliwe lub wątpliwe.

Sieć punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu wód powierzchniowych
w województwie podkarpackim, dostosowana została do typologii wód, podziału na jednolite części wód oraz do wyników analizy oddziaływań i wpływów antropogenicznych na wody. Monitoring wód powierzchniowych prowadzony był w formie:

• monitoringu diagnostycznego – dostarczającego danych niezbędnych m.in. do oceny długoterminowych zmian stanu wód, oszacowania wielkości i wpływu na jednolite części wód znaczących oddziaływań antropogenicznych oraz do zaprojektowania przyszłych programów monitoringu,
• monitoringu operacyjnego – dostarczającego danych niezbędnych m.in. do ustalenia stanu jednolitych części wód zagrożonych niespełnieniem określonych dla nich celów środowiskowych.

W ramach monitoringu diagnostycznego realizowano badania w częściach wód przeznaczonych do poboru wody do zaopatrzenia ludności w wodę pitną i w częściach wód będących miejscem bytowania ryb (badania prowadzono także w niektórych punktach sieci operacyjnej) oraz wód objętych programem badań polsko-ukraińskiego monitoringu granicznego.

Dla każdego z rodzajów monitoringu ustalone zostały odrębne programy badań (zakres wskaźników jakości, częstotliwości badań) celem dokonania oceny stanu wód.

W 2007 roku wykonano badania jakości wód w rzekach ogółem w 47 punktach pomiarowo-kontrolnych, w tym:

• 37 punktów należy do sieci monitoringu diagnostycznego, wśród których:
  • 32 punkty wyznaczono jako punkty podstawowe,
  • 5 punktów wyznaczono jako punkty zlewniowe,
  • 2 punkty wyznaczono jako punkty graniczne,
  • 36 punktów wyznaczono w częściach wód będących naturalnym miejscem bytowania ryb,
  • 5 punktów wyznaczono w częściach wód przeznaczonych do poboru wody do celów wodociągowych,
• 20 punktów należy do sieci monitoringu operacyjnego, w tym 5 punktów wyznaczono w częściach wód będących naturalnym miejscem bytowania ryb.

W 10 punktach pomiarowo-kontrolnych realizowano równocześnie program badawczy monitoringu diagnostycznego i operacyjnego.

W badanych wodach dokonano oceny poziomu azotanów oraz wartości głównych wskaźników eutrofizacji wód powierzchniowych.

Wykaz punktów pomiarowo-kontrolnych wyznaczonych w jednolitych częściach wód powierzchniowych i monitorowanych w 2007 roku, wraz z przyporządkowaniem ich do określonej sieci monitoringu wód przedstawia tabela.

Wyniki ocen i klasyfikacji wód powierzchniowych województwa podkarpackiego badanych w 2007 roku przedstawiono w tabelach oraz na mapkach.

1. Klasyfikacja jakości wód w rzekach w punktach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego.
2. Ocena poziomu azotanów i wskaźników eutrofizacji w rzekach.
3. Ocena przydatności wód w rzekach do bytowania ryb w warunkach naturalnych.
4. Ocena jakości wód w rzekach wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia.