Obowiązek badania i oceny jakości wód powierzchniowych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wynika z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. – Prawo wodne. Zgodnie z ust. 3 tego artykułu, do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska należy wykonywanie badań wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych.

W 2009 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie prowadził badania jakości wód powierzchniowych zgodnie z Aneksem Nr 2 do Programu monitoringu środowiska w województwie podkarpackim na lata 2007-2009, zatwierdzonym przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Program monitoringu wód powierzchniowych uwzględnia podstawowe wymagania Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE dotyczące celów, którym ma służyć monitoring oraz zakresu i sposobu realizacji badań wód.

Głównym celem Ramowej Dyrektywy Wodnej jest osiągnięcie dobrego stanu dla wszystkich części wód do 2015 roku, przy czym uwzględnione są również wymagania jakościowe wynikające m.in. z użytkowania tych wód oraz z innych dyrektyw UE. Monitoring wód powierzchniowych dostarcza informacji o ich stanie dla potrzeb planowania w gospodarowaniu wodami oraz do oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych.

Badania monitoringowe prowadzone są w wyznaczonych dla potrzeb planowania gospodarowania wodami jednolitych częściach wód powierzchniowych naturalnych, silnie zmienionych lub sztucznych. Każda jednolita część wód powierzchniowych przypisana została do jednego z 26 typów wód, które charakteryzują warunki środowiskowe cieku i wynikają z jego położenia geograficznego, wysokości bezwzględnej, cech geologicznych i morfologicznych terenu. Dla każdego typu wód ustalane są warunki referencyjne (stan naturalny, niezakłócony działalnością człowieka) i granice klas stanu ekologicznego.

Sieć punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu wód powierzchniowych w województwie podkarpackim dostosowana została do typologii wód, podziału na jednolite części wód oraz do wyników analizy oddziaływań i wpływów antropogenicznych na wody.

W 2009 r. na terenie województwa podkarpackiego monitoringiem objęto 72 jednolite części wód powierzchniowych, w tym 68 naturalnych części wód rzecznych oraz 4 silnie zmienione części wód (w tym 3 zbiorniki zaporowe). Badania prowadzone były w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego ogółem w 87 punktach pomiarowo-kontrolnych na rzekach i 3 punktach pomiarowo-kontrolnych na zbiornikach zaporowych. W wielu przypadkach jeden punkt pomiarowo-kontrolny stanowił element kilku podsieci monitoringu i wówczas realizowano w nim różne programy pomiarowe, przypisane do poszczególnych rodzajów monitoringu.

Sieć monitoringu diagnostycznego obejmowała 16 punktów pomiarowo-kontrolnych, w tym 14 punktów zlokalizowanych na rzekach i 2 punkty na zbiornikach zaporowych. Sieć monitoringu operacyjnego liczyła 68 punktów operacyjnych (w tym 3 punkty na zbiornikach zaporowych) i 43 punkty celowe (w tym 2 punkty na zbiornikach zaporowych). W ramach monitoringu operacyjnego, w punktach operacyjnych celowych na rzekach, wykonane zostały badania jakości wód użytkowych pozyskiwanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, wód będących środowiskiem życia ryb oraz kontynuowane były badania wód granicznych z Ukrainą.

Wyniki badań wskaźników biologicznych, fizykochemicznych i chemicznych w poszczególnych punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu wód powierzchniowych, uzyskanych w 2009 r., przedstawione zostały w układzie głównych zlewni na terenie województwa: