Biuletyn nr 2,3/2002
Działalność inspekcyjno-kontrolna
Racjonalne wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, tj. energii rzek, wiatru, promieniowania słonecznego, energii geotermalnej lub biomasy jest jednym z istotnych komponentów zrównoważonego rozwoju przynoszącym wymierne efekty ekologiczno-energetyczne. Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym przyczynia się do poprawy efektywności wykorzystania i oszczędzania zasobów surowców energetycznych, poprawy stanu środowiska poprzez redukcję zanieczyszczeń do atmosfery i wód oraz redukcję ilości wytwarzanych odpadów.
Znaczny wzrost zainteresowania odnawialnymi źródłami energii nastąpił w latach dziewięćdziesiątych. Rozwój na szerszą skalę odnawialnych źródeł energii wynika z korzyści jakie przynosi ich wykorzystanie zarówno dla lokalnych społeczności – zwiększenie poziomu bezpieczeństwa energetycznego, promowanie rozwoju regionalnego, jak również korzyści ekologicznych, przede wszystkim ograniczenia emisji dwutlenku węgla.
Potencjalnie największym odbiorcą energii ze źródeł odnawialnych może być rolnictwo, a także mieszkalnictwo i komunikacja. Tereny rolnicze, które z uwagi na silne zanieczyszczenie gleb, nie nadają się do uprawy roślin jadalnych, mogą być wykorzystywane do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji biopaliw.
Przykładem inwestycji bazującej na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii, która w ostatnim okresie została zrealizowana na terenie naszego województwa jest kotłownia Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej “Postęp” w Jasionce wykorzystująca jako biopaliwo słomę pozyskiwaną ze zbóż uprawianych na własnym areale.
W wolnostojącej kotłowni na terenie Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej “Postęp” zainstalowane są dwa kotły stalowe typu RM 01 “EKOPAL”, o znamionowej mocy cieplnej 300 kW każdy. Kotły na słomę typ o szeregu RM EKOPAC są nowoczesnymi urządzeniami, przeznaczonymi do wytwarzania ciepła dla celów ogrzewczych i dla ciepłej wody użytkowej w gospodarstwach wiejskich. Podstawową ich zaletą jest to, że umożliwiają one ogrzewanie i uzyskiwanie ciepłej wody użytkowej przy pomocy paliwa, wytwarzanego przez samych rolników, głównie przy pomocy słomy oraz innych odpadów organicznych, występujących na terenach rolniczo-leśnych. Oprócz słomy ze wszystkich rodzajów zbóż, w omawianych kotłach można spalać łęty ziemniaczane, suche chwasty, trociny, zrębki itp., czyli wszystko to, co zalicza się do tzw. biomasy. Kotły te mogą być również wykorzystywane do wytwarzania ciepłej wody użytkowej dla celów gospodarczych w przeciągu całego roku.
Zainstalowanie w RSP “POSTĘP” w Jasionce kotłów opalanych biomasą, przyczyniło się do uzyskania podwójnego efektu ekologicznego. Z jednej strony spowodowało zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, z drugiej wyeliminowało nieprzydatne do gospodarczego wykorzystania odpady.
Pod względem energetycznym 1,5 tony słomy (wartość opałowa 14,3 – 15,2 MJ/kg) jest równoważne 1 tonie węgla kamiennego (wartość opałowa 18,8 – 29,3 MJ/kg).
Omawiane kotły są urządzeniami przyjaznymi dla środowiska, ponieważ emitują do atmosfery spaliny o znikomej zawartości składników szkodliwych dla zdrowia.
W III kwartale 2002 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie przeprowadził cykl kontrolny pt. “Ocena spełniania wymagań dotyczących stosowania komunalnych osadów ściekowych”. Kontrolami objęto wytwórców komunalnych osadów ściekowych, eksploatujących mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków z osadem czynnym. Celem cyklu była ocena prawidłowości postępowania z komunalnymi osadami ściekowymi, wytworzonymi w oczyszczalni ścieków, ustalenie problemów związanych ze spełnianiem wymagań i warunków, jakie muszą być zachowane przy wykorzystaniu komunalnych osadów ściekowych, określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych, ustalenie przyczyn występowania tych problemów oraz możliwości ich eliminacji, zarówno w zakresie rozwiązań techniczno-technologicznych jak i organizacyjnych.
Postępowanie kontrolne obejmowało:
-
charakterystykę oczyszczalni ścieków komunalnych,
-
charakterystykę zastosowanych rozwiązań dotyczących osadów ściekowych,
-
stan formalno-prawny w zakresie gospodarki osadami,
-
omówienie sposobu ich stosowania z uwzględnieniem wymogów określonych w art. 43 ustawy o odpadach,
-
badania fizyko-chemiczne i bakteriologiczne osadów.
Kontrolą objęto 16 komunalnych oczyszczalni ścieków o największej przepustowości: Rzeszów, Dębica, Łańcut, Strzyżów, Jasło, Krosno, Sanok, Ustrzyki Dolne, Przemyśl, Jarosław, Lubaczów, Przeworsk, Stalowa Wola, Tarnobrzeg, Kolbuszowa, Nisko.
Dodatkowo kontrolą objęto Przedsiębiorstwo Rekultywacji Terenów Pogórniczych w Jeziórku, gdzie komunalne osady ściekowe są wykorzystywane do celów rekultywacyjnych terenów poeksploatacyjnych, zdegradowanych po wydobywaniu siarki metodą podziemnego wytopu.
Wyniki działań kontrolnych wraz z informacją o obowiązujących przepisach w zakresie wykorzystywania osadów ściekowych zostaną opracowane w formie raportu oraz publikacji książkowej wydanej w serii Biblioteki Monitoringu Środowiska.
W III kwartale 2002 r. oddano do użytku nowe składowisko odpadów w miejscowości Sokołów Małopolski. Zrealizowane składowisko odpadów zlokalizowane zostało na terenie położonym w południowo – wschodniej części Sokołowa, w odległości ok. 1200 m od centrum miasta, bezpośrednio przy istniejącym i eksploatowanym składowisku odpadów. Zajęty pod obiekt teren stanowi częściowo wyrobisko cegielniane, częściowo zaś łąki i grunty uprawne. Łączna powierzchnia zabudowy obiektu wynosi ok.3,0 ha, przy czym kwatera składowiska (podpoziomowo – nadpoziomowego) zajmuje powierzchnię 1,45 ha.
Jest to nowoczesne składowisko spełniające wymogi ochrony środowiska oraz sanitarne, posiadające drenaż odcieku, który będzie gromadzony w szczelnym żelbetonowym zbiorniku, gdzie po desorpcji amoniaku będzie neutralizowany w Miejskiej Oczyszczalni Ścieków. Instalacja odgazowywania zapewni całkowitą kontrolę nad biogazami powstającymi podczas procesu gnilnego zgromadzonych odpadów. Instalacja monitoringu odcieku pozwoli na stałą kontrolę szczelności wykonawczej kwatery poprzez okresowe badanie próbek wody powierzchniowej i ujmowanej w otwory piezometryczne.
Teren składowiska posiada wyjątkowo dobre warunki geologiczne ze względu na zaleganie znacznej grubości iłów krakowieckich, które nie przepuszczają wody. Wykonane wokół kwatery rowy odwadniające będą spełniały podwójną rolę: zabezpieczą składowisko przed napływem wód powierzchniowych oraz będą elementem monitoringu odcieku. Należy tutaj zaznaczyć, że przy projektowaniu tej inwestycji wykorzystana została najnowsza wiedza oraz doświadczenie, jakie posiadają osoby zajmujące się problematyką składowania odpadów komunalnych.
Na terenie województwa Podkarpackiego prowadzona jest produkcja węgla drzewnego w retortach stalowych w warunkach polowych. Metoda zwęglania została opracowana w Katedrze Użytkowania Lasu i Inżynierii Leśnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w latach siedemdziesiątych. Zastąpiła ona uciążliwe dla obsługi i środowiska zwęglanie drewna w mielerzach ziemnych prowadzone na szeroką skalę w lasach bieszczadzkich. Metoda została zaakceptowana przez personel punktów zwęglania i w ciągu zaledwie kilku lat wdrożona na całym obszarze działania ówczesnego Bieszczadzkiego Przedsiębiorstwa Produkcji “Las” w Lesku. W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych metoda ta została wdrożona również w innych rejonach kraju. Początkowo zwęglanie węgla drzewnego tą metodą prowadzone było w miejscach, gdzie dotychczas produkowano węgiel drzewny w mielerzach (na terenach leśnych). Wraz z rozwiązaniem Bieszczadzkiego Przedsiębiorstwa Produkcji “Las” w Lesku większość retort została przejęta przez PPHU “EXTRANS” s.c. w Sanoku. Początkowo retorty te były eksploatowane przez to Przedsiębiorstwo. Obecnie Przedsiębiorstwo wydzierżawia retorty osobom prywatnym. Doprowadziło to do sytuacji, że każda z tych osób najczęściej bez jakichkolwiek uzgodnień lokalizuje retorty, przeważnie na terenach rolnych lub leśnych i rozpoczyna produkcję węgla drzewnego.
Z uwagi na stosowaną technologię, sposób wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza oraz lokalizację, punkty wypału węgla drzewnego są powodem częstych skarg mieszkańców szeregu miejscowości na uciążliwość powodowaną przez te źródła emisji zanieczyszczeń do środowiska. Najczęstszym powodem interwencji jest uciążliwość zapachowa powodowana przez funkcjonujące punkty wypału węgla drzewnego, wyposażone w retorty przestawne lub zrębowe.
W 2002 roku wpłynęły 4 interwencje w sprawie funkcjonowania punktów wypału węgla drzewnego i związanych z nimi uciążliwości. Ostatnie publikacje prasowe oraz opracowania literaturowe dotyczące uciążliwości funkcjonujących punktów wypału węgla drzewnego dowodzą, że zdania na temat uciążliwości tych źródeł emisji są podzielone.
Na terenie województwa podkarpackiego liczba punktów wypału węgla drzewnego jest trudna do ustalenia, bowiem część punktów ulega likwidacji ale powstają nowe w innych miejscach. W punktach wypału liczba retort jest bardzo zróżnicowana od 2 do 12 sztuk, natomiast ocenia się, że ich łączna liczba wynosi ok. 200 sztuk. Stosowana technologia wypału węgla drzewnego nie ma charakteru przemysłowego – jest prymitywna, instalacje nie są wyposażone w urządzenia redukujące emitowane zanieczyszczenia, nie ma też technicznych możliwości dokonywania pomiarów emisji. W bezpośrednim rejonie wypału występują uciążliwości zapachowe.
W trakcie dotychczasowych kontroli nie prowadzono pomiarów emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza z procesu produkcji węgla drzewnego, ponieważ dotychczas kontrolowane retorty nie były przygotowane do prowadzenia takich pomiarów.
W retorcie prowadzony jest proces tzw. suchej destylacji (pirolizy) drewna, w wyniku której uzyskuje się węgiel drzewny. Z każdej retorty w II fazie zwęglania (największa emisja zanieczyszczeń do powietrza) zanieczyszczenia pyłowo-gazowe wprowadzane są do powietrza za pomocą 6-ciu kominków o wysokości 3 m i średnicy 0,1m każdy. Organy samorządu terytorialnego kwalifikują retorty do instalacji, z których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza odbywa się w sposób niezorganizowany, bez pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych, w związku z czym emisja zanieczyszczeń z procesu wypalania węgla drzewnego nie wymaga pozwolenia. Inspekcja Ochrony Środowiska praktycznie nie ma możliwości skorzystania z przepisu ustawy Prawo ochrony środowiska w sprawie wstrzymania użytkowania instalacji bez wymaganego pozwolenia lub z naruszeniem jego warunków (art. 367 ust. 1 pkt. 1).
Zdaniem Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego “retorty do wypalania drewna nie mogą być uznane za obiekty budowlane, a prace polegające na ustawieniu takich urządzeń na gruncie nie stanowią robót budowlanych, w rozumieniu ustawy Prawo budowlane. Tym samym należy uznać, że urządzenia te oraz prace związane z ich eksploatacją nie są objęte obowiązkami wynikającymi z ustawy Prawo budowlane – wykonanie takich prac nie wymaga ani zgłoszenia, ani uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, a co za tym idzie – pozostaje poza zakresem kompetencji organów administracji architektoniczno-budowlanej oraz nadzoru budowlanego”.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatura w Jaśle podjęła działania mające na celu zinwentaryzowanie retort funkcjonujących na terenach leśnych oraz ustalenie, czy udostępnienie terenów leśnych dla celów produkcji węgla drzewnego nie narusza przepisów ustawy z dnia 28 września 1991 roku o lasach (Dz. U. z 2000r. Nr 56, poz. 679 z późn. zm.).
Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 13 września 2002 r. (Dz. U. Nr 151, poz. 1253) inspektorzy Inspektoratu Ochrony Środowiska nabyli uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego. Rozporządzenie to określa wykaz wykroczeń, za które inspektorzy są upoważnieni do nakładania grzywien. Inspektor może nałożyć 3 rodzaje mandatu: gotówkowy, kredytowy i zaoczny. Maksymalna wysokość mandatu karnego wynosi 500 zł, a przy popełnianiu wielu wykroczeń jednocześnie 1000 zł.
Monitoring środowiska
Zasady funkcjonowania rolnictwa ekologicznego
Propagowanie idei rolnictwa ekologicznego w Polsce rozpoczęto na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. W 1990 roku wydano pierwsze atesty 27 gospodarstwom poświadczając, że produkcja odbywała się metodami ekologicznymi. Atesty te wydane zostały przez Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi “Ekoland”. Atestacja w rolnictwie ekologicznym oznacza poświadczenie przez jednostkę certyfikującą, że produkt został wytworzony wg przyjętych kryteriów, a produkcja podlegała obowiązkowej kontroli.
Rolnictwo ekologiczne potraktowane jako system oparty na zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej w obrębie jednego gospodarstwa realizuje trzy istotne elementy:
-
wypełnia zapotrzebowanie na żywność ekologiczną uznawaną na całym świecie ze względu na wysoką jakość żywieniową i traktowaną jako skuteczny element profilaktyki zdrowotnej społeczeństwa,
-
realizuje potrzebę ochrony środowiska i przyrody oraz edukacji ekologicznej; produkcja żywności środkami ekologicznymi jest najbardziej skuteczną formą ochrony środowiska poprzez wprowadzenie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, ochronę różnorodności gatunków, optymalizację wielkości pól uprawnych, regulację gospodarki wodnej w obrębie zlewni, podnoszenie żyzności gleby;
-
spełnia wymogi społeczne; rolnictwo ekologiczne nastawione jest na racjonalną gospodarkę uwzględniającą koszty produkcji, koszty organizacji pracy, aktywizację ludności.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2001 roku o rolnictwie ekologicznym stworzyła podstawy prawne do działania w dziedzinie produkcji rolniczej o profilu ekologicznym z uwzględnieniem wymogów legislacyjnych ustawodawstwa unijnego. Przepisy tej ustawy zaczęły obowiązywać od listopada 2001 roku. Krajowa ustawa o rolnictwie ekologicznym określa podstawowe zasady produkcji metodami ekologicznymi, których celem jest osiągnięcie w gospodarstwie rolnym równowagi pod względem ekologicznym, ekonomicznym i społecznym. Precyzuje również warunki, jakie powinno spełniać gospodarstwo rolne o profilu ekologicznym – np. podaje parametry środowiskowe miejsca, w jakim może być zlokalizowane takie gospodarstwo. Dotyczy to terenów, gdzie nie występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby, zachowana jest odległość od dróg o dużym natężeniu ruchu. W gospodarstwie ekologicznym zabronione jest stosowanie nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin.
Główny Inspektorat Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych prowadzi rejestr producentów, którym zostały udzielone certyfikaty zgodności. Łącznie w województwie podkarpackim w 2001 roku było 196 gospodarstw ekologicznych.
Rolnictwo ekologiczne może być szansą uratowania wielu indywidualnych gospodarstw rolnych, gdyż od kilku lat wzrasta powierzchnia odłogów i ugorów ornych naszego województwa. W 1998 roku obejmowały one 18,8 % ogólnej powierzchni gruntów rolnych, natomiast w 2000 roku było to już 21,8 %. W skali kraju województwo podkarpackie pod tym względem znajduje się na III miejscu po lubuskim (26,8 %) i śląskim (27,7 %).
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie realizując obowiązek wynikający z ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o rolnictwie ekologicznym w III kwartale 2001 roku na wniosek producentów zamierzających prowadzić ekologiczne gospodarstwa rolne wydał 9 zaświadczeń informujących, że na terenie gospodarstw nie występują przekroczenia dopuszczalnych stężeń szkodliwych substancji zanieczyszczających powietrze i wodę.
Badania zbiorników zaporowych
Zgodnie z “Programem monitoringu środowiska w województwie podkarpackim w 2002 roku” w kwietniu 2002 r. Delegatura w Jaśle wykonała wiosenne badania wód zbiornika zaporowego Solina oraz zbiornika Besko na rzece Wisłok. Podobne badania wykonano również w okresie letnim w miesiącu sierpniu. Przeprowadzone badania wód zbiorników wskazują na ich stosunkowo dobrą jakość zarówno w zakresie parametrów fizykochemicznych, jak i biologicznych.
Zbiornik Solina, podobnie jak większość zbiorników wodnych, pozostaje pod silnym wpływem morfologii dorzecza, warunków hydrologicznych, chemizmu wody oraz świata roślinnego i zwierzęcego cieków zasilających. Długie okresy bezdeszczowe przy jednoczesnej wysokiej temperaturze powietrza i dużym nasłonecznieniu w okresie letnim miały istotny wpływ na życie biologiczne i przemiany biochemiczne zachodzące w wodach zbiornika.
Warunki tlenowe zbiornika, wyrażone zawartością tlenu rozpuszczonego, były w okresie wiosennym bardzo dobre i odpowiadały I klasie czystości. Latem natlenienie wód zbiornika uległo zmniejszeniu. Warstwy powierzchniowe były dobrze natlenione, natomiast wraz z głębokością zasobność w tlen malała.
Wszystkie parametry charakteryzujące zawartość w wodzie materii organicznej utrzymywały się na poziomie I klasy czystości i ich wartości nie odbiegały od stężeń zmierzonych w ostatnich latach w okresie wiosennym.
Koncentracje związków azotu utrzymywały się na poziomie I klasy. Fosforany i fosfor ogólny występowały w bardzo niskich stężeniach, w granicach I klasy czystości.
Stan sanitarny wód zbiornika charakteryzowany wskaźnikiem miana coli typu kałowego, można określić jako bardzo dobry. Wartości miana coli na wszystkich stanowiskach na powierzchni zbiornika i przy dnie, w obu okresach badawczych odpowiadały I klasie czystości.
Stężenia tlenu rozpuszczonego w wodach zbiornika Solina w latach 1996-2002 (wartości średnie ze stanowisk):
Stężenia azotu azotynowego w wodach zbiornika Solina w latach 1996-2002 (wartości średnie ze stanowisk):
Inwentaryzacja eksploatowanych składowisk odpadów oraz eksploatowanych spalarni odpadów – baza danych “KARTA SKŁADOWISKA” i “KARTA SPALARNI”
Zgodnie z wymogami dyrektywy 99/31/EC w sprawie ziemnych składowisk odpadów (tzw. dyrektywy składowiskowej) należy prowadzić tylko bezpieczną i kontrolowaną działalność obejmującą składowiska. Wymagania dotyczące lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia składowiska odpadów powinny zapewniać bezpieczne dla zdrowia ludzi i dla środowiska składowanie odpadów, a w szczególności powinny zapobiegać zanieczyszczeniu wód powierzchniowych i podziemnych, gleby i ziemi oraz powietrza. W związku z tym w 2002 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie przeprowadził inwentaryzację wszystkich czynnych składowisk odpadów znajdujących się na terenie województwa podkarpackiego właśnie pod kątem spełniania wymogów tej dyrektywy.
Dokonano podziału składowisk na trzy kategorie:
-
spełniające wymagania ochrony środowiska,
-
przewidziane do modernizacji zgodnie z Art. 33 ustawy wprowadzającej,
-
przewidziane do wstrzymania działalności i przeprowadzenia rekultywacji.
Wykres 1 – Składowiska w woj. podkarpackim
Informacje te, zagregowane na poziomie województwa (bazy danych: “KARTA SKŁADOWISKA” i “KARTA SPALARNI”), przekazane zostały do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Kolejnym krokiem będzie dostosowanie istniejących składowisk do unijnych wymagań (np. wprowadzenie segregacji na składowiskach, uzupełnienie sprzętu technicznego, wprowadzenie monitoringu lub poszerzenie jego zakresu), oraz zamknięcie składowisk nie spełniających tych wymagań.
Zdjęcie 9 – Składowisko odpadów
Mapa 1 – Instalacje i obiekty do unieszkodliwiania odpadów w woj. podkarpackim w 2002 roku
Działalność laboratoryjna
W okresie II kwartału 2002 r. Laboratorium WIOŚ w Rzeszowie i Laboratoria w Delegaturach dokonały łącznie poboru 1965 próbek środowiskowych. Natomiast w III kwartale 2002 roku pobrano łącznie 2353 próbki. Szczegółowe dane dotyczące ilości wykonywanych oznaczeń i pomiarów z podziałem na komponenty przedstawiają tabele.
W II kwartale 2002 r. opracowano i wdrożono do badań między innymi oznaczanie pestycydów, WWA i chlorowcopochodnych. Są to substancje wyrażone jako wskaźniki zawarte w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 2001 r. w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, a jednocześnie są wymagane w dyrektywach Unii Europejskiej.
W III kwartale 2002 r. Laboratorium w Rzeszowie brało udział w interkalibracji organizowanej przez Komisję Europejską w ramach Międzynarodowego programu Oceny Pomiarów (IMED). Zakres badań obejmował oznaczenie metali ciężkich w próbce ryżu.
W ramach kontroli jakości składu opadów atmosferycznych wykonano również analizy w przysłanych roztworach testowych z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu przeznaczonych do oceny biegłości laboratoriów WIOŚ.
Tabela 5 – Zestawienie wykonanych badań w II kwartale 2002 roku
Tabela 6 – Zestawienie wykonanych badań w III kwartale 2002 roku
Współpraca międzynarodowa
W dniach 8-9 kwietnia 2002 r., przy znaczącym udziale Państwowej Straży Pożarnej, odbyło się seminarium szkoleniowe na temat: “Współpraca pomiędzy Polską a Ukrainą w zakresie zwalczania nadzwyczajnych zanieczyszczeń i ochrony wód granicznych”.
Na seminarium prezentowano:
-
możliwości techniczno-sprzętowe KSRG,
-
zasady obiegu informacji o powstawaniu awarii oraz występujących zanieczyszczeniach środowiska,
-
zasady dysponowania siłami i środkami do akcji ratowniczej,
-
przygotowanie KSRG na terenie województwa podkarpackiego do zwalczania zanieczyszczeń wód.
Zgodnie z planem pracy polskiej i ukraińskiej części Grupy Roboczej do spraw Ochrony Wód Granicznych przed Zanieczyszczeniem na rok 2002 odbyło się w Przemyślu spotkanie w ramach realizacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej i Rządem Ukrainy o współpracy w dziedzinie gospodarki wodnej na wodach granicznych, sporządzonej w Kijowie w dniu 10 października 1996r.
Przedmiotem spotkania było:
-
dokonanie oceny realizacji zadań wynikających z Planu Pracy Grupy OW w 2001 r.;
-
przygotowanie projektu planu pracy Grupy OW na 2003 r.;
-
przedstawienie informacji o stanie czystości wód granicznych w 2001 r. na podstawie wyników badań uzyskanych przez obydwie strony w wytypowanych przekrojach pomiarowo-kontrolnych, porównanie z rokiem bazowym;
-
ustalenie zasad wspólnego pobierania próbek na wodach granicznych w 2002 r.;
-
uzgodnienie normatywów oceny jakości wód granicznych;
-
opracowanie projektów zapisów na III Posiedzenie Komisji do spraw Wód Granicznych.
W roku 2001 Polsko-Ukraińska Grupa Robocza do spraw Ochrony Wód Granicznych przed Zanieczyszczeniem odbyła dwa spotkania: w miesiącu marcu zorganizowane zostało przez stronę Polską spotkanie w Mielcu, na którym w szczególności poddano ocenie realizację zadań wynikających z Planu Pracy Grupy OW w 2001 r. Drugie spotkanie odbyło się w miesiącu listopadzie na Ukrainie. Dokonano wówczas m.in. wymiany informacji o stanie czystości wód granicznych w wytypowanych przekrojach pomiarowo-kontrolnych, w odniesieniu do normatywów każdego z państw. Podczas tego spotkania ukraińska część Grupy OW zorganizowała wizytę w Jaworowskim Państwowym Górniczo-Chemicznym Przedsiębiorstwie “Siarka”, gdzie poinformowano stronę polską o zamierzeniach dotyczących zagospodarowania wyrobiska po wydobyciu siarki, nieczynnej już Kopalni Siarki “Jaworów”.
W dniach 22-24 maja 2002 r. w Przemyślu odbyło się III Posiedzenie Polsko-Ukraińskiej Komisji do spraw Wód Granicznych. Tematem tego posiedzenia były m.in. sprawy dotyczące zadań wynikających z Umowy dwustronnej o gospodarce wodnej na wodach granicznych oraz sprawy będące przedmiotem bieżącej współpracy dwustronnej w tym zakresie. Dokonano podsumowania pracy Grup w 2001 roku: ochrony wód granicznych przed zanieczyszczeniem; ochrony przeciwpowodziowej, regulacji i melioracji; zwalczania nadzwyczajnych zanieczyszczeń wód granicznych; hydrometeorologii i hydrogeologii. Przedstawiono plan pracy w/w grup na rok 2003 oraz uzgodniono wstępnie termin i przebieg IV Posiedzenia Komisji.
W związku z zamieszczonymi w lokalnej prasie informacjami o lokalizacji składowiska przeterminowanych środków ochrony roślin w miejscowości Sianki na Ukrainie, w pobliżu źródeł rzeki San pracownicy Delegatury w Jaśle dokonali w dniu 7 czerwca 2002 r. poboru prób wody do badań w celu sprawdzenia stanu czystości rzeki na tym odcinku. Na kontrolowanym odcinku rzeka San stanowi granicę państwa pomiędzy Polską a Ukrainą, na lewym brzegu rzeki San, po stronie polskiej, znajdują się tereny niezamieszkałe, znajdujące się w obrębie Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Na prawym brzegu rzeki San, po stronie ukraińskiej, zlokalizowana jest miejscowość Sianki, przez którą przepływa potok dopływający do rzeki San. W trakcie oględzin nie stwierdzono wizualnie widocznych śladów zanieczyszczeń na lustrze wody rzeki San i dopływającego do niej potoku. Pobrano wodę do badań z następujących punktów: San powyżej miejscowości Sianki, potok przepływający przez Sianki oraz San poniżej ujścia potoku. Na podstawie wykonanych badań stwierdzono, że w pobranych punktach wody kontrolowanych cieków w zakresie oznaczonych parametrów fizykochemicznych odpowiadają I klasie czystości, z uwagi na stan sanitarny stwierdzono II klasę czystości. Jedynie w potoku dopływającym do rzeki San w miejscowości Sianki w zakresie oznaczonych parametrów fizykochemicznych stwierdzono klasę III (azot azotynowy).
W dniach 16-18 września 2002 r. przedstawiciele dwóch Grup Roboczych OW i NZ działających w ramach Polsko-Ukraińskiej Komisji ds. Wód Granicznych brali udział w międzynarodowych ćwiczeniach doskonalących współdziałanie sił i środków Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego województwa podkarpackiego z siłami i środkami ratowniczymi Ukrainy. Organizatorem tych ćwiczeń była Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Rzeszowie. W pierwszym dniu ćwiczeń doskonalono formy łączności poprzez dwustronne przesyłanie meldunków na znane adresy poczty elektronicznej i numery faksów podane w dokumentacji alarmowej. Drugi dzień ćwiczeń odbył się w miejscowości Mościska po stronie Ukraińskiej. Zorganizowano tam pokaz współdziałania polsko-ukraińskich sił ratowniczych na rzece Wisznia. W operacji tej uczestniczyła polska jednostka Państwowej Straży Pożarnej z Nowej Sarzyny dysponująca specjalistycznym sprzętem do oczyszczania wód z substancji ropopochodnych.
Ostatni dzień ćwiczeń przebiegał po stronie polskiej. Pokaz działań polskich sił ratowniczych przeprowadzono na rzece Wisznia w miejscowości Starzawa. W ćwiczeniach tych uczestniczyły również laboratoria mobilne Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie, które zademonstrowały możliwości terenowej analizy substancji ropopochodnych w wodach powierzchniowych i pomiaru zanieczyszczeń powietrza.
W ramach ćwiczeń odbyło się także seminarium pt. “Możliwości wykorzystania krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego do prowadzenia działań”. W trakcie tego spotkania Kierownik polskiej części Grupy Roboczej OW wygłosił referat nt. Współpracy z Ukrainą na wodach granicznych. Omówione zostały międzynarodowe przepisy prawne, zasady i formy współpracy ze stroną ukraińską a także dokonano oceny stanu czystości głównych rzek granicznych pod względem dopuszczalnych wskaźników fizykochemicznych i bakteriologicznych na przestrzeni ostatnich lat.
W dniu 27 września 2002 r. Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wraz z Komendantem Wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej w Rzeszowie wzięli udział w wizji lokalnej terenów po byłej kopalni siarki “Jaworów”. Podczas tego spotkania poinformowano o pracach nad projektem oczyszczalni ścieków dla miasta Jaworów i okolicznych miejscowości. Strona polska poinformowała, że w świetle uzyskanych wyników badanej rzeki granicznej Szkło budowa oczyszczalni ścieków dla miasta Jaworowa staje się pilnym zadaniem, na co wskazuje znaczny wzrost ilości związków azotu w badanych próbkach wody. Ponadto strona ukraińska zaproponowała utworzenie niezależnej od państwowych struktur organizacji międzynarodowej, która zajmowałaby się badaniem wpływu wyrobiska na środowisko naturalne.
Konferencje, szkolenia, seminaria, spotkania
W dniach 16-17 maja 2002 r. w Samorządowym Centrum Kultury w Mielcu odbyła się konferencja szkoleniowa nt. “Przemysł podkarpackiego a stan środowiska w regionie”. Była to już trzecia konferencja zorganizowana pod patronatem Podkarpackiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska i Prezydenta Miasta Mielca jako kontynuacja prac zmierzających do określenia zmian jakie dokonują się w środowisku naturalnym w związku z działalnością przemysłu w województwie podkarpackim.
W trakcie spotkania omówione zostały następujące tematy:
-
Zobowiązania Polski związane z ochroną środowiska w kontekście wejścia do Unii Europejskiej.
-
Wpływ Specjalnej Strefy Ekonomicznej “EURO-PARK Mielec” na środowisko w oparciu o wyniki badań i pomiarów monitoringowych.
-
Stan środowiska w województwie podkarpackim.
-
Kierunki rozwiązywania problemu usuwania azbestu w Polsce w oparciu o aktualne przepisy.
-
Zasady działania Organizacji Odzysku w świetle ustaw o opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej.
W trakcie konferencji odbyła się również prezentacja firm i instalacji związanych z gospodarką odpadami, podsumowanie młodzieżowej sesji ekologicznej pt. “Czy moje miasto jest ekologiczne?”, która odbyła się w Mielcu w dniu 13 maja 2002 roku, oraz zwiedzanie wybranych zakładów Specjalnej Strefy Ekonomicznej “EURO-PARK Mielec”.
W konferencji uczestniczyli pracownicy administracji samorządowej, zakładów przemysłowych i służb ochrony środowiska. W trakcie konferencji zaprezentowane zostały między innymi obowiązki przedsiębiorców wynikające z nowego prawa ekologicznego a także możliwe sposoby ich realizacji, szczególnie w zakresie gospodarki odpadami.
W dniu 21 czerwca 2002 r. w miejscowości Polańczyk sześciu sygnatariuszy: Komenda Wojewódzkiej Policji w Rzeszowie, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie, Delegatura w Jaśle, Państwowa Straż Rybacka w Rzeszowie, Bieszczadzkie Wodne Pogotowie Ratunkowe zs. w Krośnie, Zarząd Okręgu Podkarpackiego w Sanoku zawarli porozumienie o współpracy w dziedzinie ochrony środowiska. W/w instytucje państwowe i organizacje społeczne zadeklarowały wzajemną pomoc organizacyjną w celu zmniejszenia i eliminacji przejawów dewastacji środowiska, kłusownictwa nad wodami, a także szkolenia ludności. Współpraca ma polegać na organizowaniu wspólnych kontroli szczególnie w rejonie zbiorników wodnych Solina, Myczkowce i Sieniawa, a także na obszarze zlewni głównych rzek województwa. Pomysłodawca porozumienia, Liga Ochrony Przyrody zobowiązała się do organizacyjnego kierowania współpracą, zaangażowania szerokiej grupy woluntariuszy oraz informowania sygnatariuszy porozumienia o wszelkich istotnych dla wspólnej akcji problemach. Akcja ma na celu wykorzystanie wiedzy i doświadczenia społeczników – ochroniarzy przyrody przez instytucje państwowe zajmujące się ustawowo ochroną środowiska.
W dniu 25 czerwca 2002 r. pracownicy Delegatury w Tarnobrzegu uczestniczyli w ćwiczeniach Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Mielcu. Tematem ćwiczeń była “Organizacja akcji ratowniczej na terenach zagrożonych powodzią”. Celem szkolenia było przygotowanie jednostek administracji samorządowych pod względem merytorycznym i organizacyjnym do prowadzenia działań w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej, zapoznanie uczestników szkolenia z nowymi uregulowaniami prawnymi dotyczącymi klęsk żywiołowych, zapoznanie z zasadami funkcjonowania oraz pokaz Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Mielcu, praktyczny pokaz prowadzenia akcji w utrzymaniu odcinka zagrożonego wału przeciwpowodziowego. W ćwiczeniach pod przewodnictwem Starosty Mieleckiego wzięły udział delegacje z Ukrainy i Słowacji oraz członkowie Wydziału Zarządzania Kryzysowego Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego, przedstawiciele starostw i gmin.
W dniach 19 i 20 września 2002 r. na terenie Powiatu Sanockiego przeprowadzone zostały kompleksowe ćwiczenia zgrywające obrony cywilnej pn. ,,Realizacja zadań związanych z ochroną ludności w ramach mobilizacyjnego uzupełnienia sił zbrojnych. Praktyczne rozwinięcie Akcji Kurierskiej”. Przeprowadzenie ćwiczeń zarządził Starosta Sanocki – Szef Obrony Cywilnej Powiatu Sanockiego. Ćwiczenia praktyczne przeprowadzone w dniu 20 września br. przy współudziale Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatury w Jaśle na terenie Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sanoku polegały na :
-
likwidacji skutków wycieku amoniaku z instalacji do chłodzenia toru szybkiej jazdy, którą przeprowadziła Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Sanoku,
-
ewakuacji dzieci i personelu Szkoły Podstawowej Nr 1 przez służby obrony cywilnej Urzędu Miasta w Sanoku.
Po zakończeniu działań Komenda Powiatowa PSP w Sanoku dokonała prezentacji posiadanego sprzętu ratownictwa oraz wykrywania skażeń a WIOŚ w Rzeszowie Delegatura w Jaśle zaprezentowała sprzęt kontrolno-pomiarowy wykorzystywany zarówno w czasie wystąpienia zagrożeń środowiska jak i w czasie rutynowych działań kontrolnych.
